Geschiedenis

Meer dan 100 jaar

arbeidsdeskundige 1909..

Het vak van arbeidsdeskundige is relatief jong. Bovendien is het een echt Nederlands beroep. In 1909 werd de heer Staleman aangesteld als speciaal agent van de Rijksverzekeringsbank in verband met niet medische beoordeling in het kader van de OngevallenWet. Hij was in feite de eerste arbeidsdeskundige. Met de komst van de arbeidsongeschiktheidsverzekering WAO in1967 kreeg het vak van arbeidsdeskundige meer vorm. De afgelopen 50 jaar heeft het beroep een grote ontwikkeling door gemaakt. Het werkterrein is veel breder geworden. Met de verdere privatisering, differentiatie en specialisatie wordt het werkveld voor de arbeidsdeskundige steeds breder. Gelet op zijn specifieke kennis en zijn vermogen om alle werkterreinen bij de beoordeling te betrekking zal de vraag naar arbeidsdeskundige expertise toenemen. Daarnaast zullen steeds meer arbeidsdeskundigen zich op een deelgebied specialiseren.

De komst van de WAO 1967

Tot 1967 was de beoordeling van het recht op een uitkering in verband met invaliditeit of ongeval, op een enkele uitzondering na, voorbehouden aan de medicus. Vaak een huisarts die in opdracht een keuring verrichtte ten behoeve van de Ongevallenwet of Invaliditeitswet of de toen zeldzame particuliere verzekering. In 1967 kwam de WAO. Voor de bepaling van het recht op uitkering vormt het bepaalde in artikel 18 de basis. Artikel 18 WAO per 1 juli 1967: Arbeidsongeschikt, geheel of gedeeltelijk, is hij, die tengevolge van ziekte of gebreken geheel of gedeeltelijk buiten staat is om met arbeid die voor zijn krachten en bekwaamheid is berekend en met het oog op zijn opleiding en vroeger beroep hem in billijkheid kan worden opgedragen, ter plaatse waar hij arbeid verricht of het laatst verricht heeft of op een naburige soortgelijke plaats te verdienen, hetgeen lichamelijk en geestelijk gezonde personen, van dezelfde soort en van soortgelijke opleiding, op zodanig plaats met arbeid gewoonlijk verdienen Zoals dit artikel aangeeft dienen er naast de puur medische zaken als "ziekte en gebrek" ook een aantal andere zaken betrokken te worden bij de beoordeling van de mate van arbeidsongeschiktheid. Het gaat om bekwaamheden en kwalificaties, arbeidsmarktfactoren, verdienvermogen en billijkheidsaspecten. Om deze beoordeling uit te kunnen voeren was een n professional nodig: De arbeidsdeskundige deed zijn intrede bij de GMD, het ABP en de particuliere verzekeraar..

Van Publiek naar Privaat

Het beroep op arbeidsongeschiktheidsregelingen en voorzieningen werd steeds groter. Vanaf eind tachtiger jaren kwamen er maatregelen om de groei tot stilstand te brengen en het beroep op de regelingen te verminderen. Conform de maatschappelijke tendens kwam er privatisering in de sociale verzekeringen. De ziektewet werd (bijna helemaal) afgeschaft en de regels om voor een WAO uitkering in aanmerking te komen werden verscherpt. Bij de start in 1967 waren er geen of slechts een gering aantal uitvoeringsregels. De invulling was een taak voor de nieuwe arbeidsdeskundige. In de loop der jaren was er wel wat meer regelgeving gekomen en waren een aantal zaken, met name door jurisprudentie uitgekristalliseerd, er bleef een relatief grote beleidsvrijheid. Met de aanscherping van de regels werd deze beleidsvrijheid steeds minder. Het billijkheidscriterium verdween, er kon nauwelijks nog rekening gehouden worden met persoonlijke omstandigheden. De particuliere verzekeraars stortten zich op de ontstane lacunes. Ziekengeld herverzekeringen voor bedrijven, wao-gat e.d. In 1994 werden de leefvoorzieningen uit de AAW gehaald en onder gebracht bij de zorgverzekeraars en de gemeenten (wet voorzieningen gehandicapten -WVG). De gemeenten moeten in het kader van de WVG en de huidige Participatiewet advies inwinnen alvorens zij een beslissing kunnen nemen. Er kwamen particuliere bureaus, met verzekeringsartsen en arbeidsdeskundigen, later ook ergotherapeuten e.d., in dienst die deze adviezen gingen verzorgen. Rond deze tijd kwam er ook meer aandacht voor re-integratie. In de begin jaren van de WAO eindigde het arbeidsverleden vaak als er bij de eigen werkgever geen mogelijkheden meer waren. (de uitkering was daar ook op afgestemd). De GMD en later ook de bedrijfsverenigingen, die de taken van de GMD hadden overgenomen, kregen een belangrijkere rol bij re-integratie. De Arbeidsdeskundige speelde en speelt hierbij een crusiale rol. Er kwamen bemiddelingsunits en op de markt kwamen steeds meer aanbieders van arbeidsmarkt kwalficatie en - toeleidingsproducten. Een grote groep arbeidsdeskundige verruilde de uitvoeringsorganisaties voor private bedrijven. Het was moeilijk om de vacatures op te vullen. Zelfstandige arbeidsdeskundigen en arbeidsdeskundige bij private bedrijven gingen op detacheringsbasis voor de publieke uitvoerders werken. zie kader wet verbetering poortwachter

De GMD

Gemeenschappelijk

Medische Dienst 1967-

1992

In de wet WAO was geregeld dat de arbeidsongeschiktheidsbeoordeling moest plaatsvinden door een onafhankelijke gemeenschappelijke medische dienst. De GMD werd opgericht. Vele verzekeringsartsen en arbeidsdeskundigen kwamen hier in dienst. Naast de beoordelingen van de mate van arbeidsongeschiktheid in het kader van de WAO kreeg de GMD ook nog andere taken. In opdracht van het ministerie van volkshuisvesting was de GMD het verplichte adviesorgaan voor woningaanpassingen. Er werden beoordelingen gedaan t.b.v. de uitvoering AKW/AWW voor de Raad van Arbeid. De GMD was adviesorgaan in het kader van de vrijstelling omroepbijdragen. Voorts had de GMD een taak met betrekking tot re- integratie. Mogelijkheden voor werkaanpassingen werden beoordeeld en ook door de GMD gerealiseerd. Dit waren specifieke werkzaamheden voor arbeidsdeskundigen. Toen in 1976 de AAW in werking trad, werden de taken uitgebreid met advisering en realisering van voorzieningen in werk- en leefomgeving. Aanpassingen van werkplekken, maar zeker de vervoersvoorzieningen zijn bekende voorbeelden. De door de verzekeringsarts vastgestelde belastbaarheid/belemmeringen vormde de input voor de arbeidsdeskundige gevalsbehandeling. De arbeidsdeskundige bij het ABP voerde soortgelijke werkzaamheden uit. In die tijd kwamen er steeds meer particuliere verzekeringspolissen met name voor zelfstandigen die zich zo ook konden verzekeren voor de gevolgen van arbeidsongeschiktheid. Daarnaast nam de mobiliteit, met name het autogebruik, toe. Mede hierdoor kwam er steeds meer letselschade. Met name bij de vaststelling van het verlies aan verdienvermogen werd door de particuliere verzekeraar een beroep gedaan op de arbeidskundige expertise. Een aantal arbeidsdeskundigen was in dienst van de verzekeraar. Verder werden er opdrachten verstrekt aan particuliere arbeidskundige bureaus die inmiddels waren ontstaan en zich hierop gespecialiseerd hadden.

De vraag naar arbeidsdeskundigen blijft stijgen. Inmiddels zijn er meerdere opleidingsinstituten die de Post HBO opleiding tot arbeidsdeskundige aanbieden. De opleiding geeft een goed perspectief op werk zowel als zelfstandige als in loondienst in de publiek en in de private sector.

Wet Verbetering

Poortwachter

Met de komst van de WIA en de Wet Verbetering Poortwachter, net na de eeuwwisseling werd het werk voor de arbeidsdeskundigen fors uitgebreid. Hoewel de arbeidsdeskundige geen verplichte discipline is tijdens de duur van het ziekteverzuim kan het vaak niet zonder de arbeidsdeskundige expertise. Denk daarbij aan het in kaart brengen van de arbeidsbelasting in het eigen werk zodat de bedrijfsarts kan bepalen of iemand geschikt is voor het eigen werk. Of het bekijken of voorzieningen of aanpassing van het werk een optie is om te werk hervatting te komen. Als het zo is dat het eigen werk niet meer lukt dient nagegaan te worden of er passende alternatieven bij de eigen werkgever zijn. Ook hierbij is de arbeidsdeskundige expertise vaak essentieel. En mocht een herplaatsing niet lukken dan kan de arbeidsdeskundige adviseren over de arbeidsmogelijkheden op de arbeidsmarkt. De arbeidsdeskundige, die dan vaak door de werkgever wordt ingehuurd, zal een onafhankelijk advies geven aan werkgever en werknemer, mede vanuit zijn kennis van de sociale verzekeringen. Daarnaast beoordelen de arbeidsdeskundigen in dienst van het UWV de re-integratie inspanningen bij een WIA aanvraag of, wanneer de re- integratie stagneert bij een aanvraag deskundigenoordeel.

Preventie en Duurzame

inzetbaarheid

De komende jaren gaan de arbeidsdeskundige, naast hun rol in de verzuimbegeleiding en beoordelingen, zich steeds meer met preventie en duurzame inzetbaarheid van medewerkers bezig houden. Demografische ontwikkelingen, langer doorwerken, krapte op de arbeidsmarkt, nieuwe aandoeningen en de noodzaak voor zelfsturing, eigen regie voeren vragen om aandacht voor vitaliteit, blijven ontwikkelen en kansen pakken waar deze zich voordoen. Advisering en ondersteuning vanuit de arbeidsdeskundige expertises vormt daarbij een essentiële rol binnen de driehoek mens werk en inkomen